Οι εποχές που η απόκτηση ενός πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εξασφάλιζε στον κάτοχο του ένα ρόδινο μέλλον με προοπτικές κοινωνικής ανέλιξης πάνε ανεπιστρεπτί. Σήμερα το πτυχίο δεν μπορεί να διασφαλίσει ούτε καν την προσωπική ανεξαρτησία και την αξιοπρέπεια ενός ατόμου καθώς δεν οδηγεί πάντα στην πολυπόθητη θέση εργασίας. Σύμφωνα με την «Εθνική Στατιστική Υπηρεσία» το 6,3% των ανέργων στις ηλικίες 15-29 ετών είναι πτυχιούχοι που εργάζονται σε εντελώς διαφορετικό τομέα από αυτό που σπούδασαν στα πανεπιστήμια, δημόσια και μη.
Ένα πτυχίο στο παρελθόν άνοιγε πόρτες, σήμερα στη καλύτερη περίπτωση κοσμεί απλά έναν τοίχο του σπιτιού μας. Ειδικότερα το 4,7% των ανέργων είναι αγόρια και το 7,9% κορίτσια με πτυχίο πανεπιστημίου. Μεγάλο μερίδιο ευθύνης αυτής της κατάστασης είναι ο λανθασμένος επαγγελματικός προσανατολισμός που παρέχει η ελληνική εκπαίδευση.
Όταν ακούμε επαγγελματικό προσανατολισμό αμέσως σκεπτόμαστε το σχολείο. Ποιος όμως θυμάται τι ακριβώς γινόταν σε εκείνο το μάθημα; Κανένας και είναι εύλογο. Παρόλα αυτά είναι πολύ σημαντικό για τους 18άρηδες υποψηφίους για εισαγωγή στα πανεπιστήμια να συμπληρώσουν το μηχανογραφικό τους βάσει τα πραγματικά θέλω τους και όχι αναλογικά των μορίων που συγκέντρωσαν στις πανελλαδικές. Ίσως έτσι να περιορίζονταν οι στρατιές των ανέργων πτυχιούχων που πλεονάζουν στη χώρα μας και είναι απόδειξη ότι υπάρχει λάθος επαγγελματικός προσανατολισμός.
Σύμφωνα με έρευνα της «Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας» το 28,1% των νέων ηλικίας 20-24 ετών απασχολείται σε θέσεις part-time. Πρώτη επιλογή τέτοιας εργασίας είναι για τους νέους ο ‘δίσκος’, λίγο-πολύ όλοι έχουν περάσει από το πόστο του σερβιτόρου σε κάποια καφετέρια.
Oι πτυχιούχοι έχουν τις καλύτερες επιδόσεις στην ημιαπασχόληση, καθώς για εκείνους είναι η κλασσική μεταβατική επαγγελματική κατάσταση που τους προσφέρει κάποια χρήματα μέχρι να βρεθεί κάτι καλύτερο. Σε αυτή τη κατηγορία, το 14% των νέων ηλικίας 20-24 εργάζεται part-time, επειδή δεν μπορεί να βρει κάπου να εργαστεί μόνιμα, ενώ οι part-time δουλειές είναι δυσεύρετες, καθώς έχουν μεγάλη ζήτηση και χρειάζονται κάποιο μέσο για να βρεθείς σε αυτές, ειδικότερα στην επαρχία. Σε αυτό το πλαίσιο, τα delivery boys που τρέχουν πέρα-δώθε μέσα στους δρόμους για να παραδώσουν πίτσες και σουβλάκια αποτελούν «γρήγορη», ευκαιριακή και ασφαλή επιλογή, ακόμα και αν αριστεύεις σε όλα τα μαθήματα της σχολής σου.
Δυστυχώς, το να έχει κανείς πτυχίο και ειδικότερα με καλό βαθμό δε λέει απολύτως τίποτα για τη μετέπειτα επαγγελματική του πορεία, αφού τα ποσοστά δείχνουν ότι στη χώρα μας το 63,1% των νέων 20-24 ετών, βρίσκει εργασία μέσω γνωστού και μόνο το 18,9% βάζοντας ή απατώντας σε αγγελίες.
Πολλοί είναι αυτοί, που άλλο ήθελαν να γίνουν μικροί. Άλλου σπούδασαν και αλλού τελικά εργάζονται. Τα τελευταία χρόνια οι νέοι επιλέγουν από τα 15 τους ποιο κλάδο θέλουν να ακολουθήσουν. Η «ενημέρωση τους κινείται σε μέτρια επίπεδα και πρέπει να βελτιωθεί πολύ. Άρα, τα παιδιά ενημερώνονται κυρίως από το οικογενειακό περιβάλλον», μας πληροφορεί ο Τάσος Ασβεστάς, πρόεδρος του «Συλλόγου Ελλήνων Συμβούλων Επαγγελματικού Προσανατολισμού». ΄0πως είναι επόμενο, συχνά οι γονείς αποφασίζουν με τι θα ασχοληθεί το παιδί τους στο μέλλον, το μόνο μέλημα του παιδιού είναι να συγκεντρώσει όσα περισσότερα μόρια μπορεί στις πανελλαδικές. «Συνήθως τα κριτήρια επιλογής είναι η ευκολία πρόσβασης στην αντίστοιχη σχολή αναλογικά με τα μόρια από τις εξετάσεις και ο μικρός δείκτης ανεργίας του επιλεγόμενου επαγγέλματος», αναφέρει ο Τάσος Ασβεστάς.
Μόλις τελειώσει η φοιτητική ζωή, συνήθως μετά από τέσσερα με πέντε χρόνια σπουδών, η ανάγκη για δουλεία γίνεται επιτακτική. Η ανεργία, αλλά και το γεγονός ότι οι περισσότεροι σπούδασαν αυτό που άλλοι επέλεξαν για αυτούς, κάνουν τα πτυχία τους να μένουν καρφωμένα σαν μετάλλιο ανδρείας στον τοίχο, και οδηγούν τους πτυχιούχους σε άλλες δουλείες ανεξάρτητες από την επιστήμη τους.
Πολύ ενδιαφέρον έχει να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη τριών νέων παιδιών που για αλλού ξεκίνησαν και αλλού η επαγγελματική τους ζωή τους πήγε. Αυτά τα παιδία είναι σαν όλους εμάς, παιδιά της διπλανής πόρτας με όνειρα και φιλοδοξίες. Η Ελένη 26 ετών, μας λέει « Τελείωσα οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, αλλά μόλις πήρα το πτυχίο μου, όσα βιογραφικά και αν έστειλα, απάντηση ποτέ δεν πήρα. Έτσι αποφάσισα να επεκτείνω τις σπουδές μου, κάνοντας μεταπτυχιακά στο Λονδίνο στο πεδίο ‘Media and communication’, με σκοπό να αποκτήσω μεγαλύτερο επαγγελματικό πεδίο. Παράλληλα με τις σπουδές μου εννοείται ότι ο «δίσκος» ήταν η προέκταση του χεριού μου. Σήμερα είμαι μαθητευόμενη σε ένα μικρό δημοσιογραφικό μέσο. Σαν οικονομολόγος πάντως δε πρόκειται να εργαστώ ποτέ».
Μετά ακολουθεί η μαρτυρία του Χάρη, 22 ετών ο οποίος μας είπε, « Σπουδάζω φυσικός και δουλεύω ως υπεύθυνος σε τηλεφωνικό κέντρο εδώ και τρία χρόνια. Μια φίλη μου που δούλευε εκεί με προέτρεψε να εργαστώ στη συγκεκριμένη δουλειά. Σε ένα χρόνο μάλλον θα πάρω το πτυχίο μου, αλλά δε ξέρω αν θα εργαστώ πάνω στο αντικείμενο μου, η αμοιβή μου στη τωρινή δουλεία είναι αρκετά ικανοποιητική και είμαι ασφαλισμένος, ενώ το μέλλον των φυσικών στην Ελλάδα είναι αβέβαιο».
Η τελευταία μαρτυρία ανήκει στο Νικόλα, 26 ετών. Μας είπε λοιπόν για τη ζωή του, «Όταν ήμουν στην εφηβεία, ήθελα σαν τρελλός να σχεδιάζω και έτσι είπα να κάνω το χόμπι μου επάγγελμα. Έτσι πέρασα στο τμήμα Αρχιτεκτόνων στο Πολυτεχνείο της Πάτρας. Άκη έμεινα 7 χρόνια και δούλευα ως μπάρμαν, μέχρι που κατάλαβα ότι αυτό είναι που θέλω να κάνω μόνο στη ζωή μου. Είδα τη νύχτα εντελώς επαγγελματικά, τελείωσα βέβαια το πολυτεχνείο αλλά εδώ και ένα χρόνο έχω επιστρέψει στη πόλη από όπου κατάγομαι και έχω ανοίξει συνεταιρικά με ένα φίλο μου ένα μικρό νυχτερινό club, ευτυχώς είχαν οι γονείς μου να μου δανείσουν ένα αξιόλογο κεφάλαιο για να μπορέσω να ανοίξω το μαγαζί. Αλλιώς θα ήταν αδύνατο». Ο Νικόλας συνεχίζει, « Μέχρι στιγμής το μαγαζί πηγαίνει πολύ καλά δεδομένης και της οικονομικής κρίσης. Δε ξέρω αν θα εργαστώ ποτέ σαν αρχιτέκτονας, το πιο πιθανό είναι πως όχι. Άλλα δε θεωρώ ότι έχασα 7 χρόνια από τη ζωή μου γιατί αυτό που κάνω με καλύπτει απόλυτα. Έχει και τη πλάκα του να είσαι μπάρμαν με πτυχίο… ίσως στο μέλλον να σχεδιάσω εγώ το σπίτι που θα μείνω με τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου, τι το χουμε το πτυχίο άλλωστε».
Κλείνοντας, καλό είναι να πούμε ότι βασικό κριτήριο για να επιλέξει ένας νέος σωστά, το τι θα σπουδάσει, είναι να βρει όσο το δυνατόν νωρίτερα με τι τον ενδιαφέρει πραγματικά να ασχοληθεί. Και αυτό γιατί στατιστικές δείχνουν πως ό,τι και αν σπουδάσει, θα καταλήξει να ασχοληθεί έστω και αργοπορημένα, με αυτό που πάντα ήθελε. Επομένως δεν αξίζει όλη αυτή η ταλαιπωρία.
